Het leven van alledag

Ik ben nu zo´n vijf dagen in Sucre, Bolivia, maar het lijken wel vijf weken. Ik heb het ritme hier helemaal te pakken en mijn dagen hebben een verdacht vaste structuur, zeker in vergelijking met de afgelopen reisweken. Elke dag opstaan rond 7 uur, ontbijten, beetje studeren en de stad verkennen (musea, kerken etc.), lunch met de familie, les van half 3 tot half 7 en daarna nog wat eten of naar de film met mijn medestudenten. Op die manier vliegt de tijd dan ook. Klinkt misschien een beetje saai, maar het bevalt me prima. De Spaansles en ook het Spaans praten de hele dag (behalve ´s avonds met de andere studenten) is behoorlijk vermoeiend, maar ook erg leuk. Het is een erg concrete manier van studeren, weer eens wat anders dan antropologie.

Sucre is een erg leuke stad om langere tijd te blijven. Veel leven op straat, veel ´bezienswaardigheden´ en een fijne sfeer. Maar het verschil met bijvoorbeeld Argentinie is groot. De één noemt Bolivia authentieker, de ander noemt het onderontwikkeld of achtergebleven (beide meningen kunnen natuurlijk samengaan). Ook hier zie je weer duidelijk de contrasten van een ontwikkelingsland. Hoewel er niet echt veel superrijke mensen lijken te zijn, zoals bijvoorbeeld in Zuid Afrika, zijn de welvaartsverchillen toch behoorlijk groot. Natuurlijk bestaat het arme deel van de bevolking vooral uit mensen met een Indiaanse afkomst, -wederom- met dank aan het koloniale verleden. Bolivia is het land met de grootste indigo bevolking van Zuid Amerika, zo´n 60 tot 70% van de mensen behoort tot een Indiaanse bevolkingsgroep. Het is erg onbeleefd en denigrerend om over ´de Indianen´ te spreken; ´de´ Indianen bestaan niet. Zij zijn een creatie van de Spaanse kolonisten. In werkelijkheid zijn er vele verschillende culturen, waarvan de Quechua en de Aymara in Bolivia de grootste zijn. Bolivia is in alle opzichten een land van verschillen en uitersten, zowel qua bevolking als qua natuur, wat ook weer met elkaar samenhangt. Er zijn bergen van boven de 6000 meter, mensen die hier wonen hebben een totaal andere levensstijl en ook levenshouding dan de mensen uit de vruchtbare laaglanden, waar de temperaturen het hele jaar door boven de 20 of zelfs 30 graden liggen. Er is jungle, er is pampa, er is stad en er is dorp. Er is ´blanke´ stad (Santa Cruz) of indigo stad (La Paz). Sucre is ongeveer 50/50.

De vele verschillen zijn voor mij als buitenstaander (en antropoloogje) natuurlijk heel leuk en interessant, maar leveren ook de nodige problemen op. Bolivia heeft sinds een aantal jaar een indigo president, Evo Morales. In eerste instantie was het grootste deel van de bevolking blij met zijn aanstelling, maar tegenwoordig rommelt het aan alle kanten. De blanke bevolking is ontevreden omdat hij racistisch zou zijn, wat ik trouwens ook van indigo mensen heb gehoord. Daarbij is er de eeuwige kwestie van de coca.

Coca is erg belangrijk voor een groot deel van de indigo bevolking. Het hoort bij de Boliviaanse cultuur en identiteit. Al jarenlang wordt het gebruikt in voedsel, thee, schoonheidsproducten en medicijnen. Ook worden de cocabladeren gekauwd in de wang, een beetje zoals pruimtabak. De stoffen die vrijkomen geven energie en verminderen de honger. Vooral in de mijnen (zilvermijnen in Potosí) werd en wordt het ontzettend veel gebruikt. Kleine hoeveelheden coca kunnen geen kwaad en kunnen inderdaad helend werken. Ik heb in ieder geval al goed gebruik gemaakt van de coca thee om de onvermijdelijke maagkrampen te verminderen..
Maar coca is natuurlijk ook het product waar cocaine van gemaakt wordt, en daar zijn veel mensen minder blij mee. Het is echter moeilijk danwel onmogelijk om de cocateelt te verbieden, van de ene kant dus omdat het zo´n belangrijke plaats in de Boliviaanse cultuur inneemt, en van de andere kant omdat veel boeren afhankelijk zijn van de cocateelt voor hun levensonderhoud. Moeilijke kwestie. In principe is het telen van een kleine hoeveelheid coca toegstaan, maar grote hoeveelheden niet. Toch gebeurt dit veel op de campo, het platteland. Wanneer de oogsten of boerderijen vernietigd worden, hebben vele mensen geen bestaansmogelijkheden meer. Evo Morales wil om die reden de cocateelt volledig of in ieder geval meer legaliseren, maar stuit, natuurlijk, op internationale tegenstand van Europa en Amerika. Die zitten niet op nog meer cocaine te wachten. Daarbij is het algemene vertrouwen in Morales gedaald toen hij een grondwetsverandering wilde invoeren waardoor hij langer of zelfs levenslang zou kunnen regeren. Zover ik weet is dit niet doorgegaan, maar het zegt natuurlijk iets over zijn opvattingen.

Ook in Bolivia zijn de mensen fan van demonstraties en manifestaties; elke dag is er wel ergens iets te doen. Spandoeken op gebouwen, marsen met grote groepen mensen, muziek en vuurwerk. Er is altijd wel ergens een groep die ontevreden is. Ik vind het erg interessant hoe mensen op die manier hun stem laten horen, maar anderen vinden dat ze toch echt beter kunnen gaan werken omdat er toch niemand luistert.
Wat trouwens ook wel interessant is om te weten, is dat het niet echt duidelijk is wat nu de hoofdstad van Bolivia is. Oorspronkelijk is dat Sucre, maar de laatste jaren zijn alle belangrijke (politieke) organen naar La Paz verhuisd en wordt dat internationaal als hoofdstad beschouwd. Toch zijn er nog mensen in Sucre, vooral politici, die Sucre als hoofdstad willen behouden. Een groot deel van de inwoners van Sucre is het daar niet mee eens, omdat ze bang zijn voor de problemen die het hoofdstad zijn met zich meebrengt, kijkend naar La Paz. Een ander deel wil het weer wel, wat zo´n drie maanden geleden behoorlijke rellen heeft opgeleverd. Inderdaad, de politieke betrokkenheid is groot. Zover ik weet gaat het plan echter niet door, en blijven in ieder geval alle belangrijke organen in La Paz.

Maar goed, dit was jullie les Bolivia voor vandaag. Ik kan nog uren doorgaan over alles wat ik heb gezien en gehoord, maar dat bewaar ik voor de volgende keer. Naast alle ingewikkelde problemen lijkt Bolivia toch ook vooral een rustig en vredig land, met prachtige natuur en (die o zo mooie authentieke) cultuur. Mijn bezoek aan het museum voor Etnologie en Folklore gisteren heeft dat zeker bevestigd. Zondag is er de nationale feestdag Pujllay in Tarabuco, een plaats hier in de buurt. Sommigen noemen het de afsluiting van het carnaval, maar ik weet niet zeker of dat klopt. Het is in ieder geval een feest voor Pachamama, Moeder Aarde, en het schijnt het mooiste feest van het jaar te zijn, dus ik ben erg benieuwd. Alle folklore in de praktijk.
Ik zal nog eens proberen om foto´s te uploaden, maar de computers zijn niet al te snel dus eerder lukte het niet. Volgens mijn reisboek is Bolivia het Zuid Amerika uit je dromen, dus datgene wat je je voorstelt als je aan Zuid Amerika denkt zonder er ooit geweest te zijn. Ik denk dat dat wel klopt. Geen foto´s meer nodig dus!
Liefs!