Dreads, domino en bureaucratie

Na ruim drie weken begint mijn leven op Sint Maarten aardig vaste vormen aan te nemen. Ik ben helemaal gewend aan het lekkere weer (haha) en ik schuil steeds sneller voor de verschrikkelijke stortbuien. De interviews nemen toe, het werk stapelt zich op (hoe meer interviews, hoe meer uitwerken natuurlijk), de stage bij het Department of Education is begonnen. Mijn dagen zitten meestal behoorlijk vol gepland en ik zigzag over het eiland om iedereen te bezoeken en uit te pluizen. ’s Avonds eet ik meestal met mijn huisgenoten, Randy en Frank, sinds kort aangevuld met stagiaire Letty. Daarnaast hebben we gezelschap van een goed aantal ratten, hagedissen, kakkerlakken, muggen, leguanen, kleefkikkers, bestek-la-beestjes en hanen (de laatste tot onze grote ergernis vooral ’s nachts). In het weekend geniet ik van de markt, het strand en sinds kort ook van de domino.. Hét spel van de Caraiben!

De stage bij het ministerie bestaat uit twee projecten, waarvan er een heel goed aansluit op mijn eigen onderzoek en de andere eigenlijk helemaal niet. Met die laatste zijn we begonnen: het betreft het registreren van illegale kinderen, zodat zij naar een legale school kunnen. Zoals ik al eerder vertelde, wonen er duizenden illegale migranten op Sint Maarten. Meestal zijn zij illegaal omdat de inschrijfprocedure gewoon erg ingewikkeld is en hier slecht op gecontroleerd wordt. Werk- en verblijfsvergunningen worden niet verlengd en iedereen knijpt een oogje dicht. Maar zonder registratie kunnen kinderen van illegale (of niet-geregistreerde) migranten niet naar een ‘normale’ school – een school die gecontroleerd en gesubsidieerd wordt door de overheid. In deze situatie zijn een stuk of 11 illegale scholen ontstaan: scholen die zijn opgezet door particulieren, die niet gecontroleerd worden en vaak ook niet aan de eisen van onderwijs voldoen, en waar de ouders een flink bedrag moeten betalen om hun kinderen erheen te kunnen laten gaan. De kwaliteit is vaak slecht – een veelzeggend voorbeeld is de school Under the Tree, die slechts bestaat uit een aantal tafeltjes in de schaduw onder een boom. De Sint Maartense overheid probeert van deze scholen af te komen, en omdat de kinderen die nu daar zitten toch naar school moeten (men is hier druk bezig met de implementatie van de leerplicht voor alle inwonenden van het eiland), moeten zij overgeplaatst worden. Wat wij nu moeten doen, is het registreren van al deze kinderen, in de leeftijd van 4 tot 6. Ze komen dus met hun ouders, ouder, buurvrouw, voogd of oma naar het ministerie en moeten daar allerlei formulieren overhandigen, waarmee wij de kinderen kunnen registreren in een database (van papier). Het is echt erg leuk en interessant om al die verschillende mensen en kinderen te zien. Ze komen uit alle hoeken van –vooral- het Caraibische gebied, en mijn Spaans komt nog goed van pas. Ik krijg op deze manier dus een kijkje in de samenleving van binnenuit, ook omdat je door in zo’n werkomgeving te zitten veel hoort en ziet wat je anders niet zo snel zou zien. En ik kan de bureaucratie optimaal ervaren.. sommige dingen zijn hier echt vreemd geregeld.

Wanneer je bijvoorbeeld naar het politiebureau moet, moet je eerst daarheen om een nummertje te halen. Dat doe je dan om zes uur ’s ochtends, want anders heb je een hoog nummer, wat betekent dat je een andere dag langer moet wachten. Op je nummertje staat dus een datum, meestal zo over twee weken, waarop je ’s ochtends vroeg daar terug moet komen. Maar stel je hebt nummer 20, en het is sluitingstijd als nummer 19 geweest is, dan moet je gewoon de dag erna terug komen om opnieuw een nummertje te halen, voor over twee weken. Vermoeiend.

Toch benadrukt eigenlijk iedereen met wie ik spreek, dat het hier niet vermoeiend of inefficiënt, maar gewoon anders is. Nederlanders snappen dat niet, of willen het niet snappen, maar moeten accepteren dat de cultuur op de Antillen (in dit geval Sint Maarten) gewoon anders is dan die in Nederland, en dat de samenleving hier anders georganiseerd is dan daar. En eigenlijk zit daar wel wat in. Het is ook logisch, Sint Maarten ligt 12.000 km van Nederland af, in een compleet andere geografische situatie, bij andere werelddelen, in een andere context. De Nederlandse vorm is geen blauwdruk die je hier op kunt drukken – dat zal niet lukken en niet werken. Juist de houding van Nederland dat zij het allemaal wel weten, en dat Sint Maarten of de Antillen net zo moeten worden en functioneren als hen, stoort mensen hier. En dat begrijp ik ook goed, Nederland wijst altijd met het vingertje, maar denkt niet na over de omstandigheden. De Antillen (voor zover die bestaan) moeten maar eens terug gaan wijzen.

Afgelopen week heb ik veel interviews gehad, onder anderen met Dr. Jay Haviser, archeoloog en antropoloog. Het was een erg interessant en verhelderend gesprek, en hij heeft me met een flinke stapel artikelen naar huis gestuurd. Jay Haviser is oorspronkelijk Amerikaan, maar woont en werkt al zo’n 30 jaar in het Caraibisch gebied – de laatste jaren vooral op Sint Maarten. Hij heeft hier allerlei projecten opgezet om het bewustzijn van het cultureel erfgoed te stimuleren, vooral onder kinderen, en gaat daarom regelmatig met schoolklassen het eiland rond om bomen op te meten en in kaart te brengen, bruggen op te graven en proefjes te doen. Hij heeft ook jarenlang onderzoek gedaan naar alles wat ik nu ook (in het klein) doe: de multiculturele samenleving hier, de moeizame verhouding tussen de eilanden en de koloniale heersers, het ontstaan van de Antilliaanse culturen (één Antilliaanse cultuur bestaat niet!).

Naast al deze kennis heb ik ook weer meer geleerd over de Rastafari. De Rastafari-gemeenschap op het eiland is redelijk groot. Zo’n vijftig mensen zijn echt georganiseerd, maar velen beoefenen de levenswijze voor zichzelf. Voor mij is het best een openbaring, omdat ik via hen alle goede plekken leer kennen waar je lekker vegetarisch kunt eten. Rastafari eten namelijk geen vlees, drinken geen alcohol en eten zoveel mogelijk biologisch en niet uit blik. Alles is gebaseerd op solidariteit en positiviteit. De gemeenschap waar ik afgelopen week met Mireille geweest ben, is een kerkelijke gemeenschap. Dit weekend ga ik dan ook een tabernacle bijwonen, een kerkdienst. Doel van de Rastafari is het creëren van een Nieuwe Natie, een natie binnen een natie. Hoe die er precies uit zal zien weet ik nog niet, erg duidelijk was de High Priest waar ik mee mocht praten niet. Wat wil je ook als je de hele dag marihuana zit te roken… Maar ondanks dat is het erg interessant, en hoewel het niet direct verbonden staat met mijn onderzoek, ben ik wel heel benieuwd naar dit leven (waar je in Nederland toch meer over leest dan dat je het werkelijk ziet in zo’n vorm). Stiekem krijg ik weer een beetje heimwee naar mijn dreads…

En dan nog de domino: ik heb een nieuwe hobby ontdekt! Domino is toch wel het spel hier, vooral voor oude mannen die graag onder een boom bier drinken (denk aan Dubbelspel). Afgelopen zaterdag wilden Randy, Frank en ik toch maar eens het uitgaansleven gaan ontdekken, maar door een gebrek aan taxi’s in ons afgelegen wijkje, belandden we de hele avond achter de dominotafel. Inderdaad, dat spel met die steentjes die je aan elkaar moet leggen. Maar denk niet dat dat gemakkelijk is! Domino is een uiterst serieus spel, dat gespeeld moet worden met gevoel en overgave, en waarbij je constant scherp moet zijn. Na een uur of vier oefenen met ware domino-master Edsil (leeftijd.. ehh.. 70?), kan ik het ook een beetje. En ik ben enthousiast, dus ik zal het importeren.

Deze week staan dus meer interviews, nog twee dagen ministerie, een strandfeest, een tabernacle, een Rastafari-feest, een poetry slam, een kunstmarkt en een filmavond op het programma. De tijd vliegt, het is weer zo anders dan ‘de vorige keer’. Ik vind het erg leuk om zo met mijn eigen onderzoek bezig te zijn, alles zelf te kunnen regelen en te ontdekken. Zo’n onderzoek is een perfect excuus om iedereen aan te spreken en allerlei vragen te stellen: mensen voelen zich zelfs vereerd. Ook de onderwerpen spreken iedereen aan, het zijn dingen die leven onder de mensen en iedereen heeft er ook zo zijn eigen idee over. Op deze manier heb ik straks een backpack vol met informatie!